Bu yazıda, Türkiye Devriminin Acil Sorunları'nın (TDAS) ile Hüseyin Cevahir'in görüşleriyle ilişkisini anlatmaya çalışacağım.
TDAS'ın ilk yazılışında, birinci bölümün sonu "4. bunalım dönemi" tespitiyle bitiyordu. Mahir Çayan, Kesintisiz Devrim I-II-III'de ifade edilen bunalım dönemi kavramını ve bu dönemlerin kendi içinde ayrılmasını, (Birinci dönem 1903-1917, ikinci dönem 1971-1945, üçüncü dönem 1945 sonrası), SSCB Bilimler Akademisi'nden almıştı. Görüş bence de doğruydu. 1903 yılında kapitalist-emperyalizmin başlamasıyla, kapitalizmin bunalımı sadece devresel bunalım olmaktan çıkıyor ve genel bunalım başlıyordu.
Bunalım dönemlerinin özelliklerinin ve 3. bunalım döneminin içindeki gelişmelerin analizi sonucunda, 1970'li yılların başlarında 4. dönemin başladığı sonucuna varmıştım.
Varmıştım ama bu saptama konuyu tartıştığım arkadaşlara "biraz fazla" geldi. "Bunu başka türlü ifade edelim" ısrarı üzerine, TDAS'ın ilk bölümünün sonundaki başlığı "3. Bunalım Dönemi İçinde Ortaya Çıkan Gelişmeler" olarak değiştirdim.
Burada söylenilen aslında yeni bir bunalım dönemine girildiği idi. Bu yeni dönemin özellikleri sıralanıyor, sadece adı açıkça konulmuyordu.
TDAS 1975'te yayınlandıktan bir buçuk yıl kadar sonra Hüseyin Cevahir'in o güne kadar bilmediğim bir yazısını okudum. Sadece ben değil başka bilen de pek yoktu, zira yazı Türk Şiiri ile ilgili bir incelemeydi. "Yeni Sanat" ya da adı buna benzeyen bir dergide okudum ve arada bir cümle dikkatimi çekti: "1958'de yani kapitalizmin üçüncü bunalım döneminin ilk yarısının sonlarında..."
Saptama çok ilginç, zira 1958, kapitalizmin 1945 sonrasında girdiği ilk belirgin ekonomik bunalımın tarihi idi ve eğer 1958, üçüncü bunalım döneminin ilk yarısınının bitişini simgeliyorsa, 1970'li yılların başlarında 4. bunalım dönemi başlıyordu.
Yeni bir saptama yapabilmek için ille de geçmişteki bir isimden alıntı yapmak gerekiyorsa, o dönem herkeste öyle bir hastalık vardı, gerçi halâ da var ya, işte alıntı. Söylenenin gerekçeleri doğru mu yanlış mı ona bakılmaz, kimden alıntı yapıldığına bakılırdı. İşte alıntı...
Hüseyin Cevahir'in bu görüşünü 1975 yılında iken bilseydim, açıkça 4. bunalım dönemi isimlendirmesini yapardım. Gerçi TDAS'da yazılandan bunun söylendiği anlaşılıyordu ama açık isimlendirme yoktu.
31 Mayıs 2009
